ZPS 002: środki pracy operacyjnej.

Co to są środki pracy operacyjnej? O nich porozmawiamy w tym odcinku Zasadniczych Podstaw Szpiegostwa 😉

W jednym z artykułów wspomniałem, iż na pracę operacyjną składają się:
▪ Środki czyli zestaw narzędzi pracy operacyjnej.
▪ Metody czyli sposób wykorzystania tych narzędzi.
▪ Formy czyli stopień zaawansowania (czyli etap) prowadzonych działań.
▪ Zasady, dzięki którym czynności operacyjne są efektywne i zgodne z obowiązującym porządkiem prawnym.

Aby wyjaśnić ich znaczenie użyję opisu jednego z ulubionych przeze mnie zawodów – stolarstwa.

Stolarz ma do dyspozycji szereg narzędzi (środków pracy). Kiedy otrzymuje zlecenie, np. zrobienie stołu, to decyduje się on na konkretne użycie tych narzędzi: będzie ciął piłą, wbijał kołki młotkiem lub wyciągał za jego pomocą gwoździe. Czyli zastosuje metody swojej pracy. Swoją pracę musi wykonać zgodnie z regułami stolarskimi (wiedza, doświadczenie i umiejętności) oraz prawnymi (choćby BHP). Czyli postąpi zgodnie z zasadami. I, co chyba najistotniejsze, będzie postępował zgodnie z wyrysowanym planem. Tylko jak go zdobędzie? Posiada go w swoich zbiorach? Znajdzie fachowca, od którego kupi plan? A może rozbierze na czynniki pierwsze stół wzorcowy? Nasz stolarz będzie znajdował się na różnych etapach swojego działania. Te etapy to formy podejmowanych przez niego czynności. Proste, prawda?

Zdając sobie sprawę z wagi materii poruszonej w tym artykule chcę podkreślić, iż odtwarzając środki pracy operacyjnej korzystałem jedynie z ogólnodostępnych, jawnych i opublikowanych materiałów, które wymieniam na końcu artykułu.

Skąd wziąłem te konkretne środki pracy operacyjnej?

Z obowiązujących obecnie (w przypadku ustaw lub projektów ustaw) lub w przeszłości (w przypadku instrukcji) aktów prawnych, które zostały ujawnione i opublikowane przez Instytut Pamięci Narodowej.

Obecnie istniejące służby specjalne zapewne używają innych definicji i innego słownictwa. Być może stosują również inne środki pracy operacyjnej. Pytanie tylko jakie? Czy jest bowiem możliwe wymyślenie bardziej skutecznych niż te, które używano od dziesięcioleci (prawdę mówiąc od stuleci, choć ich raczej nie definiowano) 😉

I jeszcze jedna uwaga 🙂 Wymieniając konkretne środki pracy operacyjnej, w nawiasie użyłem innych zwrotów stosowanych albo w różnym okresie czasu albo też przez inne służby.

W moich artykułach używam ich zamiennie, starając się jednak, by podstawową nazwą była ta pogrubiona, wymieniona jako pierwsza. Ponadto używam tych sformułowań właśnie w takim znaczeniu, jakie nadają im poniższe definicje 😉

PRZEPIS NA SUKCES

Zacznę od dygresji 😉 Najważniejszym środkiem pracy operacyjnej jest sam funkcjonariusz. No, może nie do końca. Funkcjonariusz prowadzi bowiem pracę operacyjną. Jej wyniki zależne są jednak od trzech czynników przypisanych tylko i wyłącznie do konkretnego funkcjonariusza: jego wiedzy, posiadanych przezeń umiejętności i doświadczenia.

Powtórzę: wiedza, umiejętności i doświadczenie.

Jeśli masz wątpliwości, to wrócę do mojego stolarza. Zleć początkującemu stolarzowi, proszę, wykonanie wyjątkowo skomplikowanego stołu; takiego, który zmieniając swój rozmiar i kształt staje się trzypoziomowym, olbrzymim stołem biesiadnym; w dodatku przepięknie rzeźbionego! I oczekuj spodziewanego efektu. Życzę szczęścia… 🙂

A teraz zdradzę tajemnicę każdego sukcesu. Absolutnie każdego!!! Należy nieustannie rozwijać: wiedzę, umiejętności i doświadczenie oraz zrobić to co należy, wtedy kiedy trzeba, bez względu czy Ci się to podoba czy też nie. Kropka.

Dlatego tak ważny jest sensowny plan z wyznaczonymi terminami konkretnych, logicznych działań…

A teraz wyrzuć wszystkie poradniki dotyczące efektywności, spełniania marzeń, uzyskiwania oczekiwanych efektów…. i bierz się do roboty zgodnie z powyższym przepisem! 😉

Teraz możemy wrócić do środków pracy operacyjnej.

ŚRODKI PRACY OPERACYJNEJ

Osobowe środki pracy operacyjnej:

▪ Współpracownik (inaczej: Tajny Współpracownik, Agent, Informator):
osoba nie będąca funkcjonariuszem zwerbowana do współpracy. W wywiadzie: Agent to zwerbowany obywatel państwa obcego, zaś Informator to zwerbowany obywatel państwa obcego lub obywatel polski zamieszkały za granicą.

 ▪ Rezydent (inaczej: Nieoficjalny Pracownik):
osoba nie będąca funkcjonariuszem zwerbowana do współpracy, w celu kierowania pracą przekazanych mu na łączność Współpracowników, czasami również Kontaktów Operacyjnych.

▪ Dysponent Lokalu (Kontaktowego,  Baza, Przejściowego,  oraz Punktu Odbioru, a także Zakrytego Punktu Obserwacyjnego):
właściciel mieszkania lub pomieszczenia, który dobrowolnie użycza je dla celów operacyjnych.

▪ Kontakt Operacyjny (inaczej: Kontakt Poufny, Osoba Informująca, Pomoc Obywatelska, Osoba Zaufana, Kontakt Informacyjny):
osoba nie będąca funkcjonariuszem i nie zwerbowana do współpracy, udzielająca pomocy służbom. W wywiadzie Kontakt Operacyjny to obywatel polski zamieszkały w kraju, zaś Kontakt Informacyjny to obywatel obcego państwa, bezpaństwowiec lub obywatel polski stale zamieszkały poza granicami kraju.

▪ Kontakt Służbowy (inaczej: Pomoc Obywatelska, Oficjalne Osobowe Źródło Informacji):
osoba nie będąca funkcjonariuszem udzielająca służbom pomocy w związku ze sprawowaniem określonych obowiązków lub sprawowaną funkcją.

▪ Konsultant:
osoba nie będąca funkcjonariuszem, z którą zawarto niejawną umowę na konsultacje z uwagi na posiadaną przez nią wiedzę i doświadczenie.

▪ Wtórnik:
osoba nie będąca funkcjonariuszem, która z uwagi na wiele uwarunkowań kwalifikuje się i zostaje wykorzystana (zwłaszcza jej dane życiorysowe oraz oryginalne dokumenty) do podstawienia w jej miejsce kadrowego pracownika wywiadu (lub Współpracownika). Może nim być osoba zmarła, zaginiona lub przetrzymywana przez służby (jest to tak zwana sytuacja wtórnikowa).

▪ Nielegalny Pracownik Wywiadu:
żołnierz służby czynnej lub rezerwy (wyjątkowo osoba cywilna obywatelstwa polskiego), pozyskany do współpracy z wywiadem, przeszkolony w trybie indywidualnym i przygotowany do pracy wywiadowczej w kraju zainteresowania wywiadowczego, do którego dostaje się drogą pół legalną, wykorzystując posiadane przez niego powiązania rodzinne za granicą lub prywatne znajomości i kontakty,

▪ Nielegał:
ta kategoria jest bardzo problematyczna dla zastosowania jako środek pracy operacyjnej. Nielegałem zostaje bowiem kadrowy oficer wywiadu. Traktowanie go jako środka pracy operacyjnej wynika z faktu prowadzenia przez niego działań w warunkach głębokiej konspiracji, na terenie obcego kraju, poza oficjalnymi strukturami przedstawicielstwa swojego kraju. Ponadto został on przerzucony w sposób nielegalny i na obcych dokumentach, wyposażony w fikcyjny życiorys. Posiada również przeważnie obywatelstwo danego państwa, w celu organizowania i prowadzenia pracy wywiadowczej z pozycji nielegalnej.

▪ Kurier Nielegalny:
ta kategoria jest również bardzo problematyczna dla zastosowania jako środek pracy operacyjnej, gdy Kurierem Nielegalnym zostaje kadrowy pracownik wywiadu. Nie ma tych wątpliwości, gdy rolę tą spełnia Współpracownik, wykonujący poza granicami kraju zadania z zakresu łączności wywiadowczej utrzymywanej pomiędzy Centralą a nielegalnym aparatem wywiadu oraz szkolenia, werbunku i innych przedsięwzięć wywiadowczych.

▪ inne osoby (obywatele i cudzoziemcy), w tym:
informatorzy okazjonalni (rozmówcy, oferenci), uciekinierzy, uchodźcy, opozycja polityczna, emigranci, przedstawiciele podziemnych struktur opozycyjnych, ludność zamieszkała na terytoriach wojennych, jeńcy wojenni i dezerterzy, kontakty handlowe, eksperci i specjaliści i tak dalej.

Rzeczowe środki pracy operacyjnej:

▪ Technika operacyjna:
stosowanie środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów oraz ich utrwalanie, a w szczególności treści rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych, jak również tajna lustracja pomieszczeń i środków transportu.

▪ Technika wywiadowcza:
stosowanie środków technicznych umożliwiających legalizację pobytu za granicą, niejawne wykonywanie fotografii obiektów i materiałów wywiadowczych, utajniających zapis w łączności oraz umożliwiających tą łączność, jak również nasłuch i podsłuch, a także służących do kamuflaży technicznych, specjalnych środków fotooptycznych oraz innych środków techniki wywiadowczej, jak urządzenia zabezpieczające, niszczące i tak dalej.

▪ Kontrola korespondencji:
kontrolowanie treści korespondencji i zawartości przesyłek.

▪ Obserwacja zewnętrzna:
śledzenie osób, miejsc, rzeczy i środków transportu.

▪ Obiekty specjalne:
nieruchomości, lokale mieszkalne i użytkowe oraz pojazdy, których faktyczne przeznaczenie jest zakamuflowane.

▪ Skrzynki kontaktowe oraz Kontenery:
nieznane innym osobom w sensie przeznaczenia miejsca służące do porozumiewania się oraz pojemniki zakamuflowane zewnętrznie pod różnymi postaciami, na przykład kamienia (w których, przy nieumiejętnym otwieraniu, zniszczeniu ulega wszystko to, co jest ukryte); formy łączności bezosobowej.

▪ Pułapka:
wykorzystanie specjalnie skonstruowanego urządzenia albo środków do oznaczania osób lub rzeczy, utrwalania cech identyfikacyjnych albo zatrzymania osoby.

▪ inne:
rozpoznanie radioelektroniczne (dekryptaż, analiza intensywności ruchu radiowego, namierzanie, przechwytywanie emisji nieszyfrowanych, pomiar parametrów emisji), rozpoznanie obrazowe (satelity, zdjęcia lotnicze, drony), materiały z kartotek i archiwów, dane z systemów informatycznych, wydawnictwa, targi, pokazy i wystawy, konferencje i sympozja i tak dalej.

I to byłoby na tyle 😉

A jeśli tematyka wciągnęła Cię już całkowicie (albo i tylko troszkę) to nie zapomnij zapisać się na newsletter!

ZAPAMIĘTAJ PROSTY I SEKRETNY PRZEPIS NA SUKCES:

W niniejszym artykule poruszyłem jedynie te kwestie oraz użyłem tylko i wyłącznie te sformułowania, które znajdują się w niżej wyszczególnionych ogólnodostępnych, jawnych i opublikowanych materiałach.

Nie złamałem obowiązującego prawa publikując niniejszy artykuł!

W związku z powyższym proszę szanować pieniądze podatników i nie niepokoić mnie oraz nie wzywać do składania jakichkolwiek wyjaśnień w jakiejkolwiek instytucji.

Bibliografia:

• Instrukcje pracy operacyjnej oraz (inne) akty prawne:
  • Instrukcja o pracy operacyjnej Zarządu II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia 15 grudnia 1976 roku [w:] „Raport o działaniach żołnierzy i pracowników WSI” opublikowany w „Monitorze Polskim” Nr 11 w dniu 16 lutego 2007.
  • Instrukcje pracy kontrwywiadowczej Wojskowej Służby Wewnętrznej wraz z instrukcjami prowadzenia dokumentacji i ewidencji (1957 – 1990), Wydawnictwo IPN seria „Normatywy aparatu represji”, Kraków 2010.
  • Instrukcje pracy pionów pomocniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa (1945 – 1989), Wydawnictwo IPN seria „Normatywy aparatu represji”, Kraków 2010.
  • IPN 403/151, Zasady typowania, szkolenia przerzutu i legalizacji nielegałów (dane w oparciu o tłumaczenie), Warszawa 1968 [w:] Kowalski Andrzej, Rosyjski sztylet. Działalność wywiadu nielegalnego, Łomianki 2013.
  • Projekt ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Druk Nr 353 z dnia 7 lutego 2008 roku.
  • Ruzikowski Tadeusz (oprac.), Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa (1945 – 1989), Wydawnictwo IPN seria „Materiały pomocnicze Biura Edukacji Publicznej IPN”, Warszawa 2004.
  • Skubisz Paweł (oprac.), Instrukcja służby Korpusu Ochrony Pogranicza, Warszawa 2010.
  • Ustawa federalna (rosyjska) o działalności operacyjno-rozpoznawczej przyjęta przez Dumę Państwową 5 lipca 1995 roku (z późniejszymi zmianami; stan na 28 sierpnia 2013 roku) [w:] „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie Specjalne”, Wydawnictwo ABW, Emów 2013.
  • Ustawa Republiki Białoruś o działalności operacyjno-rozpoznawczej z 9 lipca 1999 roku Nr 289-Z (z późniejszymi zmianami; stan na 28 sierpnia 2013 roku) [opublikowany w:] Wiadomości Rady Najwyższej Republiki Białoruś, 1999, Nr 30, poz. 438 [w:] „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie Specjalne”, Wydawnictwo ABW, Emów 2013.
  • Ustawa Ukrainy o działalności operacyjno-rozpoznawczej z 18 lutego 1992 roku (z późniejszymi zmianami; stan na 28 sierpnia 2013 roku) [opublikowany w:] Wiadomości Rady Najwyższej Ukrainy, 1992, Nr 22, poz. 303 [w:] „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie Specjalne”, Wydawnictwo ABW, Emów 2013.
  • Zarządzenie nr 0041/72 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 maja 1972 roku w sprawie pracy wywiadowczej Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych [w:] Wydawnictwo IPN, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” Nr 1(5) 2007.
• Opracowania:
  • Banach Kazimierz, Zasady i metoda pracy Oddziału II Sztabu, Warszawa 1938.
  • Bożek Martin, Charakterystyka ustawowych uprawnień operacyjnych służb specjalnych [w:] „Rocznik Administracji Publicznej” (1) 2015.
  • Cenckiewicz Sławomir, Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej (1943 – 1991), Poznań 2011.
  • Gołębiewski Janusz, Praca operacyjna w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, Warszawa 2008.
  • Goryński Grzegorz, Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza widziany oczami jego szefa płk. Stefana Sobczaka: ocena zaprezentowana na odprawie kadry kierowniczej tej formacji na początku 1955 r. [w:] „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” Nr 1(10) 2012.
  • Herman Michael, Potęga wywiadu, Warszawa 2002.
  • Kudła Jacek, Wybrana problematyka czynności operacyjnych na tle uwag de lege ferenda projektu ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych [w:] red. Paprzycki Lech, Rau Zbigniew, Praktyczne elementy zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Nowoczesne technologie i praca operacyjna, Warszawa 2009.
  • Musiał Filip, Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970 – 1989), Wydawnictwo IPN, Kraków 2007
  • Olejnik Kazimierz, Zakres stosowania czynności operacyjnych – stan faktyczny, oczekiwania, potrzeby i możliwości wykorzystania ustaleń operacyjnych w procesie karnym oraz dopuszczalny udział sędziego i prokuratora w działaniach operacyjnych [w:] red. Paprzycki Lech, Rau Zbigniew, Praktyczne elementy zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Nowoczesne technologie i praca operacyjna, Warszawa 2009.
  • Rau Zbigniew, Czynności operacyjno-rozpoznawcze w polskim systemie prawa – działania w kierunku uniwersalnej ustawy [w:] red. Paprzycki Lech, Rau Zbigniew, Praktyczne elementy zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Nowoczesne technologie i praca operacyjna, Warszawa 2009.
  • Siemiątkowski Zbigniew, Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy politycznej PRL, Warszawa 2009.
  • Stepek W., Chodkiewicz K., Służba wywiadowcza i ochrona przeciwszpiegowska, Poznań 1925.
  • Szumski Adrian, Wykorzystanie taktyki i techniki kryminalistycznej w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych, Wrocław 2010.
  • Taracha Adam, Czynności operacyjno-rozpoznawcze. Aspekty kryminalistyczne i prawnodowodowe, Lublin 2006.
  • Taracha Adam, O „Projekcie ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych” [w:] „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” Nr LVI/LVII z 2009/2010.
  • Taracha Adam, Zakres czynności operacyjno-rozpoznawczych w świetle ustawodawstwa policyjnego [w:] T. Bojarski, E. Skrętowicz (red.), Kierunki i stan reformy prawa karnego, Lublin 1995.

Piotr Herman

Serdecznie Cię witam!!! I przy okazji: Tak, to ja jestem na tym zdjęciu ? Piszę o służbach mniej lub bardziej tajnych, gdyż doskonale rozumiem ich specyfikę. Tak się bowiem składa, że zanim zostałem szkoleniowcem Wywiadu Bezpieczeństwa Biznesu CSI (Corporate Security Intelligence) byłem oficerem polskich służb specjalnych. A obecnie przekazuję praktyczną wiedzę i umiejętności niezbędne dla biznesowych: researcherów (czyli wywiadowców), analityków (i to nie tylko wywiadowczych), bezpieczników (czyli wszelakich specjalistów ds. bezpieczeństwa) oraz strategów biznesowych (co oznacza również menadżerów i kierowników różnego autoramentu, a także top managementu). I na tym zarabiam. A Blog i podcasting to moje prezenty dla Ciebie ?

• Więcej postów(224)