ZPS 003: metody pracy operacyjnej.

Co to są metody pracy operacyjnej? O nich właśnie porozmawiamy w tym odcinku Zasadniczych Podstaw Szpiegostwa 😉

Istnieje wiele metod pracy operacyjnej.

Tak, Wiem. Pamiętam, że Ty też wiesz… Ale powtórzę to, o czym wspominałem w  co najmniej jednym z wcześniejszych artykułów, iż na pracę operacyjną składają się:
Środki pracy operacyjnej czyli zestaw narzędzi pracy operacyjnej,
Metody pracy operacyjnej czyli sposoby wykorzystania powyższych narzędzi,
Formy pracy operacyjnej czyli kategorie prowadzonych spraw (wskazujące na ich ważność i zaawansowanie),
Zasady pracy operacyjnej , dzięki którym czynności operacyjne są efektywne, a przede wszystkim zgodne z obowiązującym porządkiem prawnym.

Zdając sobie sprawę z wagi materii poruszonej w tym artykule chcę podkreślić, iż odtwarzając metody pracy operacyjnej korzystałem jedynie z ogólnodostępnych, jawnych i opublikowanych materiałów, które wymieniam na końcu artykułu.

Skąd wziąłem te konkretne metody pracy operacyjnej? Z obowiązujących obecnie (w przypadku ustaw lub projektów ustaw) lub w przeszłości (w przypadku instrukcji) aktów prawnych, które zostały ujawnione i opublikowane przez Instytut Pamięci Narodowej.

Obecnie istniejące służby specjalne zapewne używają innych definicji i innego słownictwa. Być może stosują również inne metody pracy operacyjnej. Pytanie tylko jakie? Czy jest bowiem możliwe wymyślenie bardziej skutecznych niż te, które używano od dziesięcioleci (prawdę mówiąc od stuleci, choć ich nie definiowano) 😉

I jeszcze jedna uwaga 🙂 W moich artykułach używam tych sformułowań właśnie w takim znaczeniu, jakie nadają im poniższe definicje 😉

METODY PRACY OPERACYJNEJ

W artykule tym przyjąłem podział metod stosowany przez PeeReLowskie służby. Uważam bowiem, że wyjątkowo dobrze oddaje on efekty stosowanych metod pracy operacyjnej (z tego też powodu rozmowa operacyjna może być raz traktowana jako poznawcza metoda pracy, a innym razem jako metoda manipulacyjna). Można więc wskazać metody:

1) poznawcze:
czyli defensywne; ich efektem jest pogłębienie wiedzy o osobie, instytucji, zjawisku lub fakcie;

2) manipulacyjne:
czyli ofensywne; ich efektem jest oddziaływanie na świadomość danej osoby, przekształcenie konkretnego środowiska (ograniczenie lub pozbawienie możliwości działania oraz zwiększenie możliwości działania służby) oraz oddziałujące (bezpośrednio i pośrednio) na struktury organizacyjne przeciwnika,

3) kompleksowe:
czyli poznawczo-manipulacyjne; służą celom uniwersalnym, gdyż ich efektem jest zarówno pogłębienie wiedzy o osobie, instytucji, zjawisku lub fakcie, jak i umożliwiają działania inspiracyjne.

Metody pracy operacyjnej.

Poznawcze metody pracy operacyjnej:

Współpraca z osobami fizycznymi, zawsze poprzedzona niezwykle złożoną rozmową pozyskaniową (werbunkową).

Wywiad:
zbieranie informacji przez prowadzenie odpowiednio ukierunkowanych, planowanych rozmów operacyjnych.

Rozmowa operacyjna:
bezpośrednie zbieranie od rozmówcy informacji przydatnych operacyjnie; stąd rozmowy operacyjne: sondażowe, wyjaśniające i poznawcze.

Wywiad środowiskowy:
zbieranie informacji o danej osobie w sposób niejawny lub oficjalny w miejscu zamieszkania, pracy i regularnych pobytów z osobami, z którymi przebywa ona na co dzień.

Ustalenie:
pozyskiwanie informacji z baz danych (jawnych i niejawnych) oraz osób fizycznych i prawnych, a także z innych źródeł (na przykład wykonanie szkicu terenu).

Penetracja terenu:
systematyczne sprawdzanie wyznaczonych miejsc w celu odnalezienia osób, zwłok, rzeczy lub śladów.

Eksperyment operacyjny:
przeprowadzenie w ściśle określonych warunkach doświadczeń lub odtwarzanie zdarzeń lub ich fragmentów w celu sprawdzenia, weryfikacji lub uzupełnienia posiadanej wiedzy.

Analiza operacyjna:
poszukiwanie i identyfikacja powiązań między informacjami dotyczącymi przestępstwa lub jego sprawcy oraz innymi danymi w celu wykorzystania uzyskanych rezultatów w prowadzonych sprawach operacyjnych,

Inwigilacja operacyjna:
działania o charakterze profilaktycznym polegające na stałym lub okresowym kontrolowaniu zachowania i działalności określonych osób.

Zakup kontrolowany:
niejawne nabycie, zbycie lub przejęcie przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi, albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione, a także przyjęcie lub wręczenie korzyści majątkowej.

Przesyłka niejawnie nadzorowana:
niejawne nadzorowanie wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa, jeżeli nie stworzy to zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego.

Manipulacyjne metody pracy operacyjnej:

Rozmowa operacyjna:
oddziaływanie na postawę i zachowanie określonych osób za pośrednictwem rozmówcy; stąd rozmowy operacyjne: profilaktyczne, inspiracyjne, dezinformacyjne i dezintegracyjne.

Legendowanie:
wykorzystanie zbioru danych prawdziwych i nieprawdziwych (zwanych legendą), potrzebnych funkcjonariuszowi lub współpracownikowi dla zamaskowania swej działalności operacyjnej wobec otoczenia;
rozróżniamy legendy: życiorysu, wyjazdów, spotkania, znajomości, rozmowy w czasie spotkania, zamierzeń służby,
wyjścia na spotkanie, zainteresowań współpracownika wobec źródeł informacji, posiadania pieniędzy, sprzętu technicznego, materiałów wywiadowczych i tak dalej.

Przykrycie:
oficjalna pozycja społeczna i zawodowa, pod jaką występuje funkcjonariusz lub współpracownik, pozorująca wobec otoczenia normalną i wiarygodną egzystencję.

Legalizacja:
nie wzbudzające podejrzeń, udokumentowanie i załatwienie niezbędnych formalności administracyjnych i innych, obowiązujących w danym kraju, potrzebnych funkcjonariuszowi lub współpracownikowi do okresowego
lub stałego w nim pobytu.

Zasadzka:
niejawne rozmieszczenie sił i środków w miejscu, do którego mogą przybywać osoby podejrzane lub osoby mające z nimi związek albo osoby poszukiwane, w celu ich zatrzymania lub odzyskania przedmiotów.

Inspiracja operacyjna:
działania o charakterze profilaktycznym mające na celu spowodowanie u ludzi określonych zachowań.

Dezinformacja operacyjna:
przekazywanie informacji spreparowanych;
o charakterze ofensywnym: celem jest modyfikacja zachowań osoby manipulowanej;
o charakterze defensywnym: celem jest maskowanie właściwej roli określonych osób lub obiektów.

Dezintegracja operacyjna:
działania mające na celu osłabienie lub rozbicie określonej grupy.

Kompleksowe metody pracy operacyjnej:

Kombinacja operacyjna:
zaplanowane i przygotowane przedsięwzięcie, realizowane przy użyciu pozostałych metod pracy operacyjnej, wykorzystujące błędne przeświadczenie osób przeciwko, którym jest skierowane, co do faktycznego znaczenia zaangażowanych zdarzeń oraz osób w nich występujących, służące osiągnięciu celów pracy operacyjnej.

Gra operacyjna:
najbardziej złożona metoda pracy operacyjnej, stanowiąca rodzaj kombinacji operacyjnej charakteryzujący się długofalowością i szczególnym skomplikowaniem podejmowanych działań.

Operacja specjalna (inaczej Wprowadzenie Operacyjne):
szczególny rodzaj kombinacji operacyjnej charakteryzujący się stosowaniem działań maskujących; niejawne wprowadzenie funkcjonariusza lub osoby współpracującej do określonej grupy lub środowiska w celu realizacji zadań operacyjnych.

I to byłoby na tyle 😉

A jeśli tematyka wciągnęła Cię już całkowicie (albo i tylko troszkę) to nie zapomnij zapisać się na newsletter!

W niniejszym artykule poruszyłem jedynie te kwestie oraz użyłem tylko i wyłącznie te sformułowania, które znajdują się w niżej wyszczególnionych ogólnodostępnych, jawnych i opublikowanych materiałach.

Nie złamałem obowiązującego prawa publikując niniejszy artykuł!

W związku z powyższym proszę szanować pieniądze podatników i nie niepokoić mnie oraz nie wzywać do składania jakichkolwiek wyjaśnień w jakiejkolwiek instytucji.

Bibliografia:

  • Instrukcje pracy operacyjnej oraz (inne) akty prawne:
    • Instrukcja o pracy operacyjnej Zarządu II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia 15 grudnia 1976 roku [w:] „Raport o działaniach żołnierzy i pracowników WSI” opublikowany w „Monitorze Polskim” Nr 11 w dniu 16 lutego 2007.
    • Instrukcje pracy kontrwywiadowczej Wojskowej Służby Wewnętrznej wraz z instrukcjami prowadzenia dokumentacji i ewidencji (1957 – 1990), Wydawnictwo IPN seria „Normatywy aparatu represji”, Kraków 2010.
    • Instrukcje pracy pionów pomocniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa (1945 – 1989), Wydawnictwo IPN seria „Normatywy aparatu represji”, Kraków 2010.
    • IPN 403/151, Zasady typowania, szkolenia przerzutu i legalizacji nielegałów (dane w oparciu o tłumaczenie), Warszawa 1968 [w:] Kowalski Andrzej, Rosyjski sztylet. Działalność wywiadu nielegalnego, Łomianki 2013.
    • Projekt ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Druk Nr 353 z dnia 7 lutego 2008 roku.
    • Ruzikowski Tadeusz (oprac.), Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa (1945 – 1989), Wydawnictwo IPN seria „Materiały pomocnicze Biura Edukacji Publicznej IPN”, Warszawa 2004.
    • Skubisz Paweł (oprac.), Instrukcja służby Korpusu Ochrony Pogranicza, Warszawa 2010.
    • Ustawa federalna (rosyjska) o działalności operacyjno-rozpoznawczej przyjęta przez Dumę Państwową 5 lipca 1995 roku (z późniejszymi zmianami; stan na 28 sierpnia 2013 roku) [w:] „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie Specjalne”, Wydawnictwo ABW, Emów 2013.
    • Ustawa Republiki Białoruś o działalności operacyjno-rozpoznawczej z 9 lipca 1999 roku Nr 289-Z (z późniejszymi zmianami; stan na 28 sierpnia 2013 roku) [opublikowany w:] Wiadomości Rady Najwyższej Republiki Białoruś, 1999, Nr 30, poz. 438 [w:] „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie Specjalne”, Wydawnictwo ABW, Emów 2013.
    • Ustawa Ukrainy o działalności operacyjno-rozpoznawczej z 18 lutego 1992 roku (z późniejszymi zmianami; stan na 28 sierpnia 2013 roku) [opublikowany w:] Wiadomości Rady Najwyższej Ukrainy, 1992, Nr 22, poz. 303 [w:] „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie Specjalne”, Wydawnictwo ABW, Emów 2013.
    • Zarządzenie nr 0041/72 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 maja 1972 roku w sprawie pracy wywiadowczej Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych [w:] Wydawnictwo IPN, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” Nr 1(5) 2007.
  • Opracowania:
    • Banach Kazimierz, Zasady i metoda pracy Oddziału II Sztabu, Warszawa 1938.
    • Bożek Martin, Charakterystyka ustawowych uprawnień operacyjnych służb specjalnych [w:] „Rocznik Administracji Publicznej” (1) 2015.
    • Cenckiewicz Sławomir, Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej (1943 – 1991), Poznań 2011.
    • Chlebowicz Piotr, Operacja specjalna jako metoda zwalczania przestępczości zorganizowanej [w:] „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” Nr 16 (9) z 2017.
    • Gołębiewski Janusz, Praca operacyjna w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, Warszawa 2008.
    • Goryński Grzegorz, Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza widziany oczami jego szefa płk. Stefana Sobczaka: ocena zaprezentowana na odprawie kadry kierowniczej tej formacji na początku 1955 r. [w:] „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” Nr 1(10) 2012.
    • Herman Michael, Potęga wywiadu, Warszawa 2002.
    • Kudła Jacek, Wybrana problematyka czynności operacyjnych na tle uwag de lege ferenda projektu ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych [w:] red. Paprzycki Lech, Rau Zbigniew, Praktyczne elementy zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Nowoczesne technologie i praca operacyjna, Warszawa 2009.
    • Musiał Filip, Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970 – 1989), Wydawnictwo IPN, Kraków 2007
    • Olejnik Kazimierz, Zakres stosowania czynności operacyjnych – stan faktyczny, oczekiwania, potrzeby i możliwości wykorzystania ustaleń operacyjnych w procesie karnym oraz dopuszczalny udział sędziego i prokuratora w działaniach operacyjnych [w:] red. Paprzycki Lech, Rau Zbigniew, Praktyczne elementy zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Nowoczesne technologie i praca operacyjna, Warszawa 2009.
    • Rau Zbigniew, Czynności operacyjno-rozpoznawcze w polskim systemie prawa – działania w kierunku uniwersalnej ustawy [w:] red. Paprzycki Lech, Rau Zbigniew, Praktyczne elementy zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Nowoczesne technologie i praca operacyjna, Warszawa 2009.
    • Siemiątkowski Zbigniew, Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy politycznej PRL, Warszawa 2009.
    • Stepek W., Chodkiewicz K., Służba wywiadowcza i ochrona przeciwszpiegowska, Poznań 1925.
    • Szumski Adrian, Wykorzystanie taktyki i techniki kryminalistycznej w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych, Wrocław 2010.
    • Taracha Adam, Czynności operacyjno-rozpoznawcze. Aspekty kryminalistyczne i prawnodowodowe, Lublin 2006.
    • Taracha Adam, O „Projekcie ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych” [w:] „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” Nr LVI/LVII z 2009/2010.
    • Taracha Adam, Zakres czynności operacyjno-rozpoznawczych w świetle ustawodawstwa policyjnego [w:] T. Bojarski, E. Skrętowicz (red.), Kierunki i stan reformy prawa karnego, Lublin 1995.

Piotr Herman

Serdecznie Cię witam!!! I przy okazji: Tak, to ja jestem na tym zdjęciu ? Piszę o służbach mniej lub bardziej tajnych, gdyż doskonale rozumiem ich specyfikę. Tak się bowiem składa, że zanim zostałem szkoleniowcem Wywiadu Bezpieczeństwa Biznesu CSI (Corporate Security Intelligence) byłem oficerem polskich służb specjalnych. A obecnie przekazuję praktyczną wiedzę i umiejętności niezbędne dla biznesowych: researcherów (czyli wywiadowców), analityków (i to nie tylko wywiadowczych), bezpieczników (czyli wszelakich specjalistów ds. bezpieczeństwa) oraz strategów biznesowych (co oznacza również menadżerów i kierowników różnego autoramentu, a także top managementu). I na tym zarabiam. A Blog i podcasting to moje prezenty dla Ciebie ?

4 odpowiedzi na “ZPS 003: metody pracy operacyjnej.”

  1. Te zastrzeżenia co chwilę że wiedz, nie z doświadczenia pochodzi, mam pytanie, naprawdę tak bardzo wszyscy mają gdzieś obowiązujące przepisy dot. informacji niejawnej, że sama nomenklatura choć w żaden sposób nie podpada pod ustawę, jest powodem kłopotów ??? Pytam dla uzupełnienia obrazu bałaganu … bo właśnie wyśmianiem jego w istocie chcę się zająć najpierw.

    1. Zastrzeżenia skierowane są do tych osób, które (powiedzmy to oględnie) nie do końca znają przepisy w zakresie ochrony informacji niejawnej, a mogą posiadać jakikolwiek wpływ na jakiekolwiek działania aparatu ścigania. Sprawa ciągnie się latami, ciąga się człowieka, a później nagle okazuje się, że żadnego przestępstwa nie było. A szkód narobionych nikt nie naprawi. Tak to już jest.
      I nie mówię tu o funkcjonariuszach służb specjalnych, gdyż oni (w zdecydowanej większości) na bieżąco pracują z informacjami niejawnymi i (co najmniej) dobrze znają przepisy dotyczące ich ochrony.
      Wbrew temu, co piszesz, nomenklatura podlega pod ustawę. Pod ustawę nie podlega ta nomenklatura, która została ustawowo odtajniona – i tak stało się właśnie w przypadku czasów (nie)dawno minionych – lub pochodzi z obowiązujących ustaw oraz projektów ustaw. I dlatego nią właśnie się posługuję.
      Nie spotkałem się dotychczas z sytuacją, by obowiązujące przepisy dotyczące informacji niejawnej ktokolwiek miał gdzieś. Raczej przyprawiają ludzi o gęsią skórkę. Od kilku lat stwierdzam wręcz, że jednym z najbardziej poszukiwanych szkoleń jest „higiena postępowania z informacjami niejawnymi” 😉

  2. Cześć, możesz mi powiedzieć, które konkretnie opracowanie wymienia wszystkie te metody, wywiad, infiltracja etc.?

    1. Między innymi po to właśnie tworzę ten Blog! Nie znam bowiem żadnego jednego, spójnego opracowania, opisującego wszystkie dostępne metody pracy operacyjnej. I jestem pewien, że takie opracowanie (całościowe) nie istnieje! Można wskazać naprawdę wiele różnych (i różnojęzycznych) książek na ten temat… ale wszystkie poruszają jedynie jakąś część tematu. Ja mam nadzieję, że za kilka lat (tak, tak: lat!) uda mi się na tym Blogu „ogarnąć” ten temat w miarę spójnie. Po to właśnie tworzę Słownik…

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.