Wywiad biznesowy… hmm… Współczesne rozwiązania wywiadu biznesowego mają niewiele wspólnego z wyobrażeniami na jego temat. W tak zwanej obiegowej opinii jest on często utożsamiany ze szpiegostwem. W najlepszym przypadku zaś ze zdobywaniem informacji o konkurentach (firmach, osobach zarządzających) ze źródeł legalnych, ale przez podejrzane indywidua 😉
A współczesny wywiad biznesowy to bardzo precyzyjne narzędzie do zarządzania ryzykiem biznesowym firmy w środowisku krajowym i międzynarodowym, coraz częściej w związku z zapewnianiem bezpieczeństwa biznesu (corporate security). Zaś zdobywanie powyższych informacji (właściwie to danych!) to zaledwie niewielka część działań wywiadowczych.
W dzisiejszym odcinku Szpiegostwa W Biznesie precyzyjnie i w miarę prosto wyjaśnię Ci dlaczego wywiad biznesowy to nie szpiegostwo gospodarcze i na pewno nie tylko wywiad konkurencyjny. Ale po kolei…
Był rok dziewięćdziesiąty dziewiąty dwudziestego wieku, gdy zacząłem wgryzać się w tematykę tego, co wówczas zwano wywiadem gospodarczym. Bardzo szybko w tym zakresie zaczął się galimatias słowny – wywiady: gospodarczy, ekonomiczny, kompetytywny, konkurencyjny, biznesowy, strategiczny, handlowy, komercyjny, biały czy marketingowy… Tak, czy inaczej wywiad. Albo szpiegostwo: gospodarcze, przemysłowe, handlowe, ekonomiczne, komercyjne. I jeszcze coś: business intelligence (ale to już nie wywiad 😉 )…
Wszystko to było wówczas nieostre, bardzo trudno definiowalne. Dziś jednak sytuacja wygląda zupełnie inaczej.
CIEKAWOSTKA JĘZYKOWA
Szybko przełożyliśmy anglojęzyczny zwrot: Competitive Intelligence właśnie na wywiad konkurencyjny (takie znaczenie przypisano też spolszczonemu słowu: kompetytywny). A to błąd! Zakres znaczeniowy wywiadu konkurencyjnego (czyli skierowanego tylko i wyłącznie na zdobywanie wiedzy o konkurentach i otoczeniu rynkowym) odpowiada angielskiemu sformułowaniu: Competitor Intelligence. Zaś sformułowaniu: Competitive Intelligence odpowiada polskie: wywiad biznesowy.
Z tym, że w biznesie od lat funkcjonuje angielskie sformułowanie: Business Intelligence (znany również jako BI), które dałoby się świetnie tłumaczyć wprost właśnie jako wywiad biznesowy, gdyby nie to, że zakres znaczeniowy jest zupełnie inny; BI to po prostu zestaw narzędzi IT (architektura systemu, aplikacje analityczne oraz bazy danych) umożliwiających dokonywanie analiz danych w czasie rzeczywistym w celu uzyskania informacji biznesowej (wywiadowczej).
I jak? Niezły galimatias słowny, nie? Jeśli jesteś jak to wygląda w służbach i biznesie zapraszam do zapoznania się z tym artykułem na Szpiegul.pl Intelligence Blog. Ale po kolei… 😉
STRATEGICZNA PIRAMIDA WYWIADOWCZA
Dlaczego te zagwozdki językowe są takie istotne? Bo każde sformułowanie oznacza zupełnie coś innego! No, to po kolei…
Pamiętasz strategiczną piramidę zarządzania w biznesie? Jeśli nie, to zajrzyj tutaj .
Przypomnę, że mamy cztery poziomy zarządzania: ideologiczny – strategiczny – taktyczny – operacyjny.
Mniej więcej trzem ostatnim poziomom tej piramidy odpowiadają działania wywiadu: biznesowego – konkurencyjnego – gospodarczego.
Każde z tych określeń oznacza coś innego. I to pomimo tego, że w wielu firmach wywiad istnieje (słuszniej winno się powiedzieć: egzystuje 😉 ) jako służba informacyjna.
Ogółowi znany jest głównie z outsourcingu wywiadowczego: wywiadowni gospodarczych, detektywów, bezpieczników, infobrokerów, windykatorów… i tak dalej.
A to wszystko nie tak 😉
POZIOM OPERACYJNY
Usługi świadczone przez podmioty outsourcingu wywiadowczego przynależą do wywiadu gospodarczego. Informacje takie zdobywają również komórki wywiadu gospodarczego w firmach.
Zdobywanie tych danych odbywa się na poziomie operacyjnym zarządzania i charakteryzują się nieskomplikowanymi raportami jako efektem pracy wywiadowców, w odpowiedzi na doraźne potrzeby informacyjne firmy.
Co istotne – działania podejmowane w celu zdobycia określonych informacji są w pełni legalne! Jeśli takie nie są mamy do czynienia z działalnością przestępczą, na przykład szpiegostwem gospodarczym. A ono nie wchodzi w zakres niniejszych rozważań o wywiadzie w przedsiębiorstwie… 😉
Dane z tych raportów (ilościowe i jakościowe) wykorzystywane są do przeprowadzania analiz poziomu operacyjnego i przekazywane do konkretnych jednostek (i osób) na tym poziomie (jeśli jest to istotne dla wyników realizowanych przez nie zadań) oraz na poziom taktyczny.
POZIOM TAKTYCZNY
Na poziomie taktycznym mamy do czynienia z wywiadem konkurencyjnym, który dostarcza systematycznych (okresowych) opracowań wywiadowczych w ramach działań wczesnego ostrzegania (w tym niezależnie od doraźnych potrzeb) dotyczących otoczenia: konkurencyjnego i rynkowego, korzystając również z analiz wywiadu gospodarczego (czyli analiz poziomu operacyjnego). Na tym poziomie wywiad jest nadal przede wszystkim służbą informacyjną (zbieranie danych, ich analiza i dystrybucja).
Analizy wywiadu konkurencyjnego (analizy poziomu taktycznego) dystrybuowane są zarówno na tym poziomie zarządzania, jak również przekazywane są na poziom operacyjny (jeśli istnieje taka potrzeba), do konkretnych jednostek operacyjnych lub osób, oraz na poziom wyższy, strategiczny (gdy są szczególnie istotne).
POZIOM STRATEGICZNY
Wywiad biznesowy poziomu strategicznego zarządzania nie jest służbą informacyjną. Jest departamentem strategicznym: dysponentem i użytkownikiem informacji. Koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem biznesowym w przedsiębiorstwie (Business Risk Management).
Obawiam się, że w Polsce to ciągle pieśń przyszłości… Co innego w korporacjach międzynarodowych 😉
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM BIZNESOWYM
Zarządzanie ryzykiem biznesowym obejmuje dwa etapy:
- identyfikację zagrożenia,
- minimalizację zagrożenia oraz szkód.
Wywiad biznesowy koncentruje się przede wszystkim na identyfikacji zagrożeń za pośrednictwem strategicznego systemu wczesnego ostrzegania (Strategic Early Warning System).
Strategiczny system wczesnego ostrzegania obejmuje:
- sporządzenie mapy obszarów wysokiego ryzyka,
- budowę wskaźników ostrzegawczych,
- monitorowanie wskaźników,
- uruchamianie alarmów.
Co istotne: obszary wysokiego ryzyka dotyczą wszelkich istotnych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa!!!
Analizy wywiadu biznesowego służą wyłącznie decydentom strategicznego poziomu zarządzania. To zarząd firmy podejmuje ostateczną decyzję strategiczną.
Wywiad biznesowy:
- alarmuje decydentów,
- śledzi i koordynuje działania zapobiegawcze,
- przekazuje zapotrzebowanie informacyjne na poziom taktyczny zarządzania przedsiębiorstwem.
A wszystko to w oparciu o bazy danych firmy… 😉
Czy teraz rozumiesz dlaczego uważam, iż w Polsce to pieśń przyszłości?
A jednocześnie nie wyobrażam sobie prowadzenia skutecznych działań na rynkach międzynarodowych bez posiadania wywiadu biznesowego (czyli również konkurencyjnego i gospodarczego)…
PODSUMUJMY
Wywiad w firmie ma trzy wymiary:
- strategiczny – Wywiad Biznesowy na poziomie strategicznym: zarządza ryzykiem biznesowym; jest dysponentem i użytkownikiem informacji; ma wpływ na plany strategiczne; na tym poziomie identyfikowane są kluczowe problemy i potrzeby wywiadowcze;
- taktyczny – Wywiad Konkurencyjny na poziomie taktycznym: głównym zadaniem jest dostarczanie informacji o konkurentach i otoczeniu rynkowym oraz poszukiwanie nowych możliwości rozwojowych; na tym poziomie identyfikowane są szczegółowe problemy i potrzeby wywiadowcze;
- operacyjny – Wywiad Gospodarczy na poziomie operacyjnym: zaspakaja zapotrzebowanie na informacje płynące z poziomu taktycznego oraz jednostek operacyjnych (produkcja, sprzedaż, marketing i tym podobne); na tym poziomie identyfikowane są bieżące problemy i potrzeby wywiadowcze.
Dopiero tak zorganizowany wywiad biznesowy daje wymierny (to znaczy finansowy, gdyż daje się wyliczyć) wkład w zysk przedsiębiorstwa.
Dlaczego to jest tak istotne? Otóż każdy poziom wywiadu w firmie (biznesowy, konkurencyjny oraz gospodarczy) wymaga określonych nakładów finansowych na realizację swoich działań – to znaczy na stosowanie określonych środków, metod i form, które są odpowiednie dla niego na danym poziomie zarządzania firmą (strategicznym, taktycznym lub operacyjnym).
UNIKALNA CECHA WYWIADU
Wywiad jest instrumentem wszechstronnym w zarządzaniu przedsiębiorstwem.
Może zarówno pozyskiwać informacje szczegółowe (dotyczące produktu lub konkurenta – wywiad gospodarczy), a także uzyskiwać informacje taktyczne (trendy rynkowe i gospodarcze), jak również dysponować i użytkować informacje strategiczne (identyfikacja zagrożeń i minimalizacja szkód).
ZADANIA WSPÓŁCZESNEGO WYWIADU
Wywiadowi (jako całości) w przedsiębiorstwie przypisywane są współcześnie następujące zadania:
- zarządzanie ryzykiem biznesowym:
- identyfikacja zagrożeń,
- minimalizacja zagrożeń,
- minimalizacja szkód;
- zarządzanie danymi wywiadowczymi:
- zdobywanie danych,
- gromadzenie danych,
- analizowanie danych;
- zarządzanie informacjami wywiadowczymi:
- analizowanie informacji,
- gromadzenie informacji,
- dystrybucja informacji;
- ochrona:
- danych i informacji wywiadowczych,
- źródeł danych wywiadowczych;
- inne (często dochodzi do rozszerzenia zadań wywiadowczych w związku z powiązaniem wywiadu ze sferą bezpieczeństwa biznesu w ramach zarządzania ryzykiem biznesowym), jak:
- przeciwdziałanie nadużyciom (fraud protection),
- wykrywanie nadużyć (fraud detection),
- ochrona tajemnicy handlowej (business confidential),
- ochrona wizerunku (image / appearance protection),
- ochrona znaku towarowego (brand protection),
- organizacja spotkań biznesowych (business meetings protection),
- kontrwywiad gospodarczy (business counterintelligence),
- organizacja bezpieczeństwa podróży (travel security),
- ochrona lojalności pracowników (employee loyalty),
- compliance (zapewnienie zgodności działalności z regulacjami prawnymi i zestawami zaleceń),
- zapobieganie praktykom korupcyjnym (anti-corruption policy).
- zarządzanie ryzykiem biznesowym:
Uwaga:
Na potrzeby niniejszego artykułu wskażę tylko, iż „dana wywiadowcza” to informacja „nieobrobiona” pochodząca bezpośrednio od jej źródła, zaś „informacja wywiadowcza” to informacja przeanalizowana w odniesieniu do posiadanego rozpoznania wywiadowczego i oceniona między innymi pod kątem jej wiarygodności (szerzej zajmiemy się tym w innym artykule).
TAKA SOBIE HISTORIA
Wywiad w sferze biznesowej przez wieki związany był ze szpiegostwem przemysłowym. Takie były czasy 😉
Jednakże w drugiej połowie dwudziestego wieku nastąpiła ogromna zmiana. Powstał wywiad gospodarczy, najpierw w sprawach doraźnych sprawdzeń i ustaleń, a następnie jako służba informacyjna biznesu. Korzystał z doświadczeń zarówno byłych funkcjonariuszy służb specjalnych, jak i służb cywilnych (archiwistów) oraz bibliotekarzy.
W pewnym momencie doszło do mariażu wywiadu i marketingu. Dzięki temu powstał wywiad konkurencyjny, który jednak szybko usamodzielnił się jako byt niezależny (w sensie funkcjonowania) od marketingu. Wypracował swoje własne środki, metody i formy pracy.
Ponieważ decydenci dużych, międzynarodowych korporacji mieli problem z zapanowaniem nad ryzykiem strategicznym (strategic risk), pojawiła się koncepcja wywiadu biznesowego. Szybko jednak okazało się, że jest to narzędzie mogące zarządzać znacznie szerszym zakresem – ryzykiem gospodarczym (industry risk).
Współcześnie wywiad biznesowy (w tym: konkurencyjny i gospodarczy) staje się częścią tego, co określane jest mianem bezpieczeństwa biznesu (jako Corporate Security Intelligence, czasami Business Security Intelligence) i za jego pośrednictwem decydenci mogą zarządzać ryzykiem biznesowym (business risk).
Nie łudźmy się, że to koniec. Ewolucja trwa 😉
Ale o tym opowiemy sobie innym razem… 😉
A jeśli tematyka wciągnęła Cię już całkowicie (albo tylko trochę) to zapisz się na newsletter!
Piotr Herman
Serdecznie Cię witam!!! I przy okazji: Tak, to ja jestem na tym zdjęciu ? Piszę o służbach mniej lub bardziej tajnych, gdyż doskonale rozumiem ich specyfikę. Tak się bowiem składa, że zanim zostałem szkoleniowcem Wywiadu Bezpieczeństwa Biznesu CSI (Corporate Security Intelligence) byłem oficerem polskich służb specjalnych. A obecnie przekazuję praktyczną wiedzę i umiejętności niezbędne dla biznesowych: researcherów (czyli wywiadowców), analityków (i to nie tylko wywiadowczych), bezpieczników (czyli wszelakich specjalistów ds. bezpieczeństwa) oraz strategów biznesowych (co oznacza również menadżerów i kierowników różnego autoramentu, a także top managementu). I na tym zarabiam. A Blog i podcasting to moje prezenty dla Ciebie ?